Bazı gıdalarda renklendirici olarak kullanılan karmin (kırmızı boya) helal midir? Bu tür renklendiriciler içeren gıdaları tüketmek caiz midir?
Karmin: Dactylopius coccus adlı böcekten elde edilen bir tür renk pigmentidir. Pigment, böceğin yumurtalarından ve vücudundan elde edilir. Pigmentin adı karmin, gerçek rengi ise karminik asittir. Karmin, gıdalarda yaygın olarak kullanılmasının yanı sıra tekstil boyası olarak da kullanılır. Ayrıca sakız, hap ve öksürük damlası olarak da üretilir. (Bkz. Küçüköner, Erdoğan, 2010. Gıda Katkı Maddeleri Ders Notları Yayımlanmamış. SDÜ. Mühendislik Mimarlık Fakültesi. Gıda Mühendisliği Bölümü, Isparta, Ayrıca bkz. Anonim. 1996. Gıda Renkleri. Gıda Teknolojisi, Cilt 40 (7) 49-56.)
Allah temiz ve tayyibatı helal, pis ve zararlı şeyleri ise haram kılmıştır. (Bkz. Araf, 7/157) Müctehid âlimler böcek yemenin hükmü konusunda ihtilaf etmişlerdir. Hanefi, Şafi ve Hanbeli âlimleri de dâhil olmak üzere âlimlerin çoğunluğu böcek ve sürüngenleri habais olarak kabul etmiş ve bunların haram olduğu sonucuna varmışlardır. Bunların helal olduğu nasslarda açıkça belirtildiği için çekirgeler bu hükümden muaf tutulmuştur.
Ancak Maliki alimlerinin büyük çoğunluğu, metinlerde açıkça yasaklanmamış böcek ve sürüngenlerin, tezkiye (Besmele ve niyetle öldürülmek) şartıyla helal olduğunu söylemişlerdir. Çünkü “eşyanın özü ibahadır” ve metinlerdeki habais kavramı (sağlığa zararlı olmasının dışında) toplumların örf ve adetlerine/zevklerine göre değişmektedir. Bazı Hanbeli alimleri de akan kanı olmayan hayvanların helal olduğunu belirtmişlerdir.
Sonuç olarak böceklerdeki renkli sıvılar kan olmadığından, söz konusu pigment renklendirici olarak üretildiğinde bir dizi kimyasal işlemden geçtiğinden ve bu renklendirici birçok üründe (genel belva) bulunduğundan, sağlığa zararlı olmadığı sürece söz konusu renklendiricinin haram olduğu söylenemez. Ancak şüpheli şeylerden kaçınmak emredildiğinden, üreticiler varsa bu renklendiriciye alternatif bir şeye yönlendirilmelidir.
Bir yanıt bırakın